Dni wolne na opiekę nad dzieckiem to ważne uprawnienie pracownicze, które pozwala rodzicom lepiej godzić obowiązki zawodowe z życiem prywatnym. Zależnie od wymiaru czasu pracy pracownik posiada konkretną ilość dni zwolnienia, które może wykorzystać, aby opiekować się dzieckiem do lat 14.
Ile dni wolnych od pracy przysługuje pracownikowi? Kiedy pracownik może skorzystać z takiego zwolnienia? Czy dni sprawowania opieki nad dzieckiem są płatne?
16 godzin bądź 2 dni opieki na dziecko
W dniu 02 stycznia 2016 r. zmieniły się zasady udzielania przez pracodawców tzw. dni wolnych na opiekę nad dzieckiem.
W dalszym ciągu pracownikowi na pełnym etacie, wychowującemu przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat, przysługuje w ciągu roku kalendarzowego zwolnienie od pracy w wymiarze 16 godzin albo 2 dni.
Każdy pracownik w dowolnym momencie ma także prawo złożyć wniosek o urlop bezpłatny.
Wynagrodzenie z tytułu opieki nad dzieckiem
Pracownik w trakcie opieki nad dzieckiem zachowuje prawo do wynagrodzenia. Jego wysokość oblicza się, stosując reguły określone dla ustalania wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy (§ 5 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy, Dz.U.1996.62.289 ze zm.).
O sposobie wykorzystania w danym roku kalendarzowym tego zwolnienia decyduje pracownik w pierwszym wniosku o udzielenie takiego zwolnienia złożonym w danym roku kalendarzowym.
Wniosek o urlop na opiekę nad dzieckiem
Przed 2 stycznia 2016 r. kodeks pracy nie regulował, w jakiej formie pracownik zawiadamia pracodawcę, że zamierza skorzystać z dni wolnych na dziecko. Po zmianach przepis posługuje się pojęciem wniosku.
Najczęściej pracodawcy zarówno w starym jak i w nowym stanie prawnym ustalają obowiązek uprzedniego składania wniosków o udzielenie wolnego z tytułu wychowywania dziecka w wieku do 14 lat z podaniem terminu jego wykorzystania.
Kodeks pracy nie uwzględnia ilości dzieci
Warto wiedzieć, że niezależnie od liczby dzieci pracownicymogą skorzystać z dwóch dni zwolnienia. Oznacza to, że rodzic ma do dyspozycji 2 dni lub 16 godzin bez względu na to czy wychowuje jedno czy więcej dzieci.
Podział czasu opieki nad dzieckiem
Zgodnie z polskim prawem, zwolnienie na opiekę nad dzieckiem przysługuje łącznie obojgu rodzicom, a nie osobno każdemu z nich. Oznacza to, że rodzice mogą podzielić się tym zwolnieniem według własnych potrzeb, na przykład jeden dzień może wykorzystać matka, a drugi dzień ojciec.
Jednakże, w sumie przysługuje im 2 dni (16 godzin) zwolnienia w roku kalendarzowym, a nie po 2 dni dla każdego z nich.
Jedynym ograniczeniem w skorzystaniu z powyższego przywileju przez pracujących rodziców jest pozbawienie władzy rodzicielskiej nad dzieckiem. Żadne inne sytuacje nie powinny eliminować prawa do tej absencji.
Kiedy pracownik nabywa prawo do korzystania z dni opieki nad dzieckiem?
Z dniem podjęcia pracy. W tym wypadku nie ma znaczenia staż pracy czy miesiąc, w którym zatrudniony rozpoczął pracę. Może on skorzystać z tego uprawnienia także w sytuacji, gdy np. w połowie roku powraca z urlopu wychowawczego.
Co bardzo istotne – w przeciwieństwie do urlopu wypoczynkowego -przywilej z art. 188 k.p. – w razie jego niewykorzystania w danym roku – zwolnienie przepada. Z dniem 1 stycznia kolejnego roku pracownik nabywa prawo do nowych 2 dni lub 16 godzin zwolnienia.
Natomiast w przypadku, gdy pracownik w danego pracodawcy wykorzystał 2 dni (lub 16 godzin) opieki nad dzieckiem i w tym samym roku zmienił miejsce pracy oraz wystąpił do nowego pracodawcy z wnioskiem o udzielenie tego zwolnienia – postępowanie takie uznać należy za niedopuszczalne.
Dni opieki dla pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy
Ten rodzaj zwolnienia od pracy ustala się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy pracownika. Inną ilość godzin otrzyma pracownik na pełen etat, pół, a także na trzy czwarte.
Dla przykładu: pracownikowi zatrudnionemu na 3/4 etatu przysługuje maksymalnie 12 godzin tej absencji, natomiast osobie pracującej na ¼ – odpowiednio 4 godziny.
Długoterminowe zwolnienie i zasiłek opiekuńczy
W przypadku konieczności długoterminowej opieki nad chorym dzieckiem, polskie prawo przewiduje możliwość uzyskania zwolnienia lekarskiego oraz zasiłku opiekuńczego. ZUS wypłaca zasiłek opiekuńczy w wysokości 80% podstawy wymiaru zasiłku przez maksymalnie 60 dni w roku kalendarzowym na dziecko do lat 14.
Aby skorzystać z tego świadczenia, należy złożyć odpowiedni wniosek i przedłożyć zaświadczenie lekarskie potwierdzające konieczność stałej lub długoterminowej opieki.
Najczęściej zadawane pytania:
Tak, pracownik ma prawo do 2 dni opieki nad zdrowym dzieckiem, które nie ukończyło 14 lat, w wymiarze 16 godzin rocznie. Pracodawca ma obowiązek udzielenia tych dni wolnych na wniosek pracownika, zgodnie z art. 188 kodeksu pracy.
Urlop wypoczynkowy na opiekę nad dzieckiem nie jest tożsamy z dniami wolnymi na opiekę nad dzieckiem. Pracującemu rodzicowi przysługują dwa dni zwolnienia (lub 16 godzin) od pracy na opiekę nad dzieckiem zdrowym do 14 lat rocznie. Urlop wypoczynkowy przysługuje w wymiarze zgodnym z umową o pracę i należy go planować zgodnie z obowiązującymi przepisami.
Tak, w przypadku konieczności stałej lub długoterminowej opieki nad chorym dzieckiem, pracownik może uzyskać zwolnienie lekarskie i zasiłek opiekuńczy. Maksymalny okres zasiłku opiekuńczego wynosi 60 dni w roku kalendarzowym na chore dziecko do lat 14.
Zasiłek opiekuńczy przysługuje pracownikowi, który musi opiekować się chorym dzieckiem do lat 14. ZUS wypłaca zasiłek opiekuńczy w wysokości 80% podstawy wymiaru zasiłku, po złożeniu odpowiedniego wniosku i dokumentów potwierdzających konieczność opieki.
